Standpunt Zwarte Piet

Zwarte Piet en racisme

Of het Sinterklaasfeest een racistisch feest is? Nee. Maar wel bevat het
racistische elementen. Met name de figuur van Zwarte Piet.
Hoogstwaarschijnlijk gaat achter de herkomst van Zwarte Piet geen racistisch
gedachtegoed schuil, hoewel daar verschillende theorieën over bestaan. Feit is
wel dat de knecht van Sint in de 19e eeuw de uiterlijke kenmerken kreeg van het
stereotype, karikaturale beeld van Afrikanen: zwarte huid, kroeshaar,
ringoorbellen, rode dikke lippen. Een beeld uit de koloniale tijd van toen dat een
uiting was van de opvatting dat het ‘blanke ras’ superieur is aan het ‘zwarte ras’.
Deze uiterlijke verschijning van Zwarte Piet is sindsdien nagenoeg onveranderd
gebleven.
Daarnaast roept de rolverdeling tussen de blanke baas (Sint) en zijn zwarte
onderdanen (de Pieten) onvermijdelijk associaties op aan het slavernijverleden.
In de loop van de 20e eeuw kwam daar nog bij dat de zich vaak dom gedragende
Pieten met een Surinaams accent begonnen te spreken. Dit stimuleert een
negatieve beeldvorming over bepaalde bevolkingsgroepen.
Deze racistische elementen leiden ertoe dat veel Nederlanders van Surinaamse
en Antilliaanse afkomst, maar ook anderen die zich hiervan bewust zijn, zich
onprettig voelen bij de viering van Sinterklaas. Wat voor velen een jaarlijks
hoogtepunt is, is voor anderen juist een jaarlijks dieptepunt. Ook buiten
Nederland, in Amerika bijvoorbeeld, reageren mensen met verbazing en afschuw
op het feit dat één van de belangrijkste tradities in Nederland draait om een
blanke man en zijn zwarte knechten.

Tradities en aanpassingen

Of Zwarte Piet moet worden afgeschaft? Nee, wij vinden van niet. Maar hij zou
wel kunnen worden aangepast.
Velen in Nederland staan zeer afwijzend tegenover een aanpassing in het
Sinterklaasfeest. Logisch ook. Tradities vormen voor mensen een terugkerend
hoogtepunt en zijn vaak een wezenlijk onderdeel van hun identiteit. Maar dat is
geen reden om de ogen gesloten te houden voor de racistische elementen in het
feest.
Ten eerste omdat tradities altijd en overal onderhevig zijn aan veranderingen.
Noem een traditie en ze is wel eens of vaker aangepast aan de wensen van de
tijd. Soms met en soms zonder veel weerstand van degenen die zich aan de
traditie houden. Na de weerstand kwam dan gewenning; wat ooit nieuw was, is
nu ‘traditie’. Ook Zwarte Piet zelf is zo ‘traditioneel’ niet als veel mensen denken.
Eeuwenlang was Zwarte Piet een duivels figuur dat kinderen de stuipen op het lijf
joeg. Pas sinds enkele decennia is hij de jolige kindervriend van nu.
Oorspronkelijk had Sint zelfs helemaal geen knecht.
Bovendien is de vraag: wordt het Sinterklaasfeest aangetast als Piet er iets
anders uit zou gaan zien? De essentie van de traditie van Sinterklaas is immers
niet het uiterlijk van de knecht van Sint, maar dat kinderen worden verblijd met
cadeautjes en snoepgoed en dat familie en vrienden geschenken uitwisselen in
een warme en gezellige sfeer. De Sinterklaasviering is een feest van
saamhorigheid. Een Piet zonder racistische elementen tast de essentie van de
traditie niet aan, maar bevordert deze zelfs.

Betere Piet

Piet ontdoet zich steeds meer van zijn racistische elementen. Zo laten
verschillende tv-series over Sinterklaas de diversiteit onder Pieten zien,
introduceerde de Publieke Omroep in 2006 Pieten in alle kleuren van de
regenboog en spelen steeds minder Pieten de dommerik met een Surinaams
accent. Een goede ontwikkeling, die doorgezet zou kunnen worden.
ADB Zeeland roept iedereen die plezier beleeft of zou willen beleven aan het
Sinterklaasfeest (kinderen, ouders, leraren, werkgevers, werknemers,
organisatoren van Sinterklaasfeesten, tv-producenten etc.) op om samen
voorgoed een betere Piet te bedenken. Een Piet die geen koloniale karikatuur is
van een Afrikaan en die zonder Surinaams accent spreekt. ADB Zeeland biedt
ondersteuning voor scholen en andere instellingen om het thema bespreekbaar
te maken.
Een Piet zonder werkelijke verwijzing naar racisme maakt het Sinterklaasfeest
nóg leuker en een feest zoals het hoort te zijn: een feest voor iederéén.

Bron: Art.1.